نمره صفر بانک ها در پرداخت تسهیلات مسکن| ذینفع شدن سیستم بانکی در نهضت ملی مسکن نتیجه می دهد؟

همکاری نکردن، بانک‌ها در پرداخت تسهیلات به حوزه مسکن، موضوع جدیدی نیست و به غیر از بانک مسکن می‌توان گفت که بانک‌ها در تامین مالی و پرداخت تسهیلات نمره صفر می‌گیرند.

عدم همکاری بانک‌ها نه منحصر به دولت سیزدهم بلکه مربوط به دولت‌های قبل نیز می‌شود. اگر چه بارها و بارها رئیس جمهور نسبت به عدم همکاری بانک‌ها در دادن تسهیلات به حوزه مسکن واکنش نشان داده‌اند اما به نظر می‌رسد بی‌تفاوتی بانک‌ها همچنان ادامه دارد.

براساس ماده ۴ قانون جهش تولید مسکن «بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مکلفند حداقل ۲۰ درصد از تسهیلات پرداختی خود را در هرسال با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به بخش مسکن اختصاص دهند

براساس ماده ۴ قانون جهش تولید مسکن «بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مکلفند حداقل ۲۰ درصد از تسهیلات پرداختی خود را در هرسال با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به بخش مسکن اختصاص دهند، به صورتی که در سال اول اجرای قانون از حداقل ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای واحدهای موضوع این قانون کمتر نباشد و برای سال‌های آینده نیز حداقل منابع تسهیلاتی مذکور با افزایش درصد صدر الذکر مطابق با نرخ تورم سالانه افزایش یابد.» 

آمارها نشان می‌دهد تا پایان سال ۱۴۰۱ پس از مسکن، ۶٫۲ درصد با بانک ملت، ۵٫۲ درصد با تجارت، ۳٫۸ درصد با سپه، ۳٫۲ درصد با صادرات، ۱٫۶ درصد با رفاه و ۱٫۱ درصد نیز با بانک ملی بوده است

آنطور که آمارها نشان می‌دهد، از مجموع نزدیک به ۱۱۱ هزار میلیارد تومان قراردادی که طی دوسال اخیر (تا پایان سال ۱۴۰۱) با بانک‌ها منعقد شده، حدود ۸۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان آن با بانک مسکن (معادل بیش از ۷۴ درصد) شده و ۲۶ درصد مابقی نیز با سایر بانک‌های دولتی و خصوصی منعقد شده است. آمارها نشان می‌دهد تا پایان سال ۱۴۰۱ پس از مسکن، ۶٫۲ درصد با بانک ملت، ۵٫۲ درصد با تجارت، ۳٫۸ درصد با سپه، ۳٫۲ درصد با صادرات، ۱٫۶ درصد با رفاه و ۱٫۱ درصد نیز با بانک ملی بوده است.

سهم هفت بانک دولتی مذکور از تامین مالی نهضت ملی مسکن حدود ۹۶ درصد بوده و حدود ۳ درصد آن قرار است توسط ۶ بانک آینده، کشاورزی، پارسیان، سینا، پست‌بانک و شهر تامین شود و ۱۰ بانک پاسارگاد، سامان، توسعه صادرات، صنعت و معدن، گردشگری، کارآفرین، موسسه ملل، ایران‌زمین، توسعه تعاون و اقتصاد نوین سهم یک درصدی خواهند داشت و درنهایت بانک‌های سرمایه، دی، خاورمیانه و موسسه نور سهمی از قراردادهای منعقدشده نهضت ملی مسکن ندارند.

ابوالفضل نوروزی مدیرکل اقتصاد مسکن وزارت راه‌وشهرسازی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه این روزها بانک‌ها در اعطای تسهیلات به حوزه مسکن بی‌تفاوتی نشان می‌دهند و ظاهرا فقط بانک مسکن است که همکاری خوبی دارد و آنهم اعتبارات خود را تمام شده باید تلقی کرد؟ گفت: در سال اول مقرر شد که بانک‌ها ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات نهضت ملی مسکن پرداخت کنند. در سال دوم نیز این مبلغ به ۵۴۸ هزار میلیارد تومان افزایش یافت اما آمارها نشان می‌دهد که بانک‌ها حدود ۱۱۱ هزار میلیارد تومان قرارداد امضا کرده‌اند که این موارد شامل تسهیلات در قالب خودمالکی، نهضت ملی مسکن، مسکن روستایی و ودیعه مسکن است.

نوروزی: در سال اول ۱۸ درصد و در سال دوم نیز ۱۷ درصد از تکلیف قانونی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن محقق شد

او با اشاره به اینکه در سال اول ۱۸ درصد و در سال دوم نیز ۱۷ درصد از تکلیف قانونی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن محقق شد ادامه داد: در دولت قبل، میانگین ساخت مسکن ۴۰۰ هزار واحد بوده است که در همان دولت سالانه ششصد هزار مسکن کمبود داشته‌ایم و عرضه و تقاضا اصلاً با هم هماهنگ نبوده است.

نوروزی در یکصد و سی و پنجمین نشست علمی تخصصی نیز که با عنوان «راهکارهای مواجهه با بحران تأمین مسکن» برگزار شد با اشاره به اینکه در ماه‌های اخیر تحرکات خوبی در دولت برای تامین زمین جهت ساخت مسکن و تحقق برنامه ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی دولت، ایجاد شده است گفت: در دولت قبل، میانگین ساخت مسکن ۴۰۰ هزار واحد بوده است که در همان دولت سالانه ششصد هزار مسکن کمبود داشته‌ایم و عرضه و تقاضا اصلاً با هم هماهنگ نبوده است.

این آمار نشان می‌دهد که اگر بانک‌ها و انبوه سازان که تامین کننده مالی خوبی در جهت پیشبرد اهداف دولت هستند به خوبی وارد بخش مسکن و ساخت و ساز شوند می‌توان به کم کردن فاصله و عدم هماهنگی عرضه و تقاضا امیدوار بود.

ایری: بانک‌ها تکلیف خود را در پرداخت تسهیلات به خوبی ایفا نمی‌کنند و علی رغم اینکه در قانون جهش تولید مسکن ضمانت اجرایی برای این امر لحاظ شده، اما دستگاه‌های متولی از این ظرفیت به خوبی استفاده نکرده و بانک‌ها را همراه نمی‌کنند

«عبدالجلال ایری» سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی همکاری نکردن بانک‌ها در پرداخت تسهیلات به حوزه مسکن را چالش جدی پیش روی ساخت مسکن دانست و گفت: بانک‌ها تکلیف خود را در پرداخت تسهیلات به خوبی ایفا نمی‌کنند و علی رغم اینکه در قانون جهش تولید مسکن ضمانت اجرایی برای این امر لحاظ شده، اما دستگاه‌های متولی از این ظرفیت به خوبی استفاده نکرده و بانک‌ها را همراه نمی‌کنند.

او معتقد است که بانک‌ها تکلیف خود را در پرداخت تسهیلات به خوبی ایفا نمی‌کنند و علی رغم اینکه در قانون جهش تولید مسکن ضمانت اجرایی برای این امر لحاظ شده، اما دستگاه‌های متولی از این ظرفیت به خوبی استفاده نکرده و بانک‌ها را همراه نمی‌کنند. اگر این مانع از پیش روی سازندگان برداشته شود، شاهد جهش بلندی در ساخت مسکن خواهیم بود.

فرشید پورحاجت دبیر کانون سراسری انبوه سازان مسکن نیز در پاسخ به این پرسش که چرا بانک‌ها همچنان در حوزه مسکن ورود نمی‌کنند و تسهیلات نمی‌دهند؟ گفت: به نظر می‌رسد انبوه سازان مسکن انگیزه‌ای که باید برای ساخت مسکن داشته باشند را ندارند. ابتدا باید با صراحت اعلام کنم که تا به امروز بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ساخت مسکن همکاری لازم را نداشته‌اند. چندی پیش در حضور وزیر راه و شهرسازی اعلام کردیم که انبوه سازان آماده هستند تا طرح نهضت ملی مسکن را پیش ببرند اما باید دید که بانک‌ها همچنان بر موضع خود مثل گذشته در ورود نکردن به حوزه مسکن اصرار دارند یا خیر؟

رئیس جمهور مستقیم به موضوع مسکن و ساخت و تولید مسکن ورود کرده است اما عدم همکاری مناسب بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ساخت مسکن باعث شده که سرعت اجرای پروژه نهضت ملی مسکن در برخی استان‌ها به شدت افت کند

وی با تاکید بر اینکه انبوه سازان تجربه خوبی در مورد مسکن مهر دارند و می‌توانند در طرح نهضت ملی مسکن نیز موفق عمل کنند ادامه داد: رئیس جمهور مستقیم به موضوع مسکن و ساخت و تولید مسکن ورود کرده است اما عدم همکاری مناسب بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ساخت مسکن باعث شده که سرعت اجرای پروژه نهضت ملی مسکن در برخی استان‌ها به شدت افت کند.

اگر چه در ماه‌های اخیر تحرکات خوبی در دولت برای تامین زمین جهت ساخت مسکن و تحقق برنامه ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی دولت، ایجاد شده است، اما کماکان عدم توجه لازم از سوی اغلب بانک‌ها در اعطای تسهیلات به حوزه مسکن و نهضت ملی مسکن باعث شده تا دولت همچنان با موانعی مواجه شود.

تا مرداد ماه امسال عملکرد بانک‌ها به غیر از بانک مسکن تقریبا صفر بوده است. اگر چه ۱۶ بانک در طرح نهضت ملی مسکن مشارکت دارند اما برخی بانک‌ها که عمدتا هم خصوصی‌ها هستند آن چنان در پرداخت تسهیلات به نهضت ملی مسکن خساست نشان داده‌اند که جای تعجب دارد

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که تا مرداد ماه امسال عملکرد بانک‌ها به غیر از بانک مسکن تقریبا صفر بوده است. اگر چه ۱۶ بانک در طرح نهضت ملی مسکن مشارکت دارند اما برخی بانک‌ها که عمدتا هم خصوصی‌ها هستند آن چنان در پرداخت تسهیلات به نهضت ملی مسکن خساست نشان داده‌اند که جای تعجب دارد.

به نظر می‌رسد باید منتظر ماند و دید که آیا بسته‌های تشویقی وزارت راه و شهرسازی برای مشارکت بانک‌ها در نهضت ملی مسکن موجب خواهد شد تا سیستم بانکی به تامین منابع مالی و تزریق آن به حوزه مسکن ترغیب شود؟ و این سوال مطرح است که ذینفع شدن بانک‌ها در نهضت ملی مسکن آیا می‌تواند آنها را ترغیب به مشارکت و حضور در طرح بزرگ نهضت ملی مسکن کند؟